Enflasyon, ülke ekonomilerinde yatırımcılar ya da işletmelerden ziyade, bireysel anlamda ciddi sorunlara yol açar. Fiyatların sürekli artışı, buna bağlı olarak genel yaşam giderlerinin fiyat olarak yükselmesi ve satın alma gücünün düşmesi, temel problemler olarak ortaya çıkar. Bireysel olarak kullanabileceğiniz enflasyonla mücadele enstrümanları ise dönemi minimum ekonomik sorunlarla geçirmenize yardımcı olur. Aynı zamanda geleceğe dair temeli sağlam bir finansal planlamayı da beraberinde getirir.
Enflasyonla mücadele konusunda en temel yöntemlerin başında ise tasarruf tedbirleri ve gelir artırıcı fırsatların keşfi gelir. Özellikle giderek düşen satın alma gücünün telafisi yalnızca bu şekilde mümkün olur. Bunların dışında birçok teknik ve akılcı yönteme de başvurularak dönemi başarıyla atlamanız oldukça kolay hale gelecektir. Bütçe yönetimi, yatırım stratejileri ve daha birçok yöntemle birlikte enflasyonla bireysel olarak etkin bir şekilde mücadele edebilirsiniz.
Enflasyonla Mücadele Yöntemleri Nelerdir?
Enflasyonun etkilerini derinden hissetmeye başlayan birçok vatandaşın sorduğu en temel soruların başında “enflasyonla mücadele yöntemleri nelerdir?” sorusu gelir. Birden fazla yöntemin bir arada ve istikrarlı bir şekilde kullanılması, mevcut satın alma gücünüzü maksimum verimlilikle kullanmanıza olanak sağlayacaktır. Aynı zamanda varlıklarınızın korunması ve hatta artırılmasına da imkân tanıyacaktır.
Gelir/Gider Dengesini Yeniden İnşa Edecek Bütçe Yönetimi
Anlık ve gelecekteki mali riskleri ortadan kaldırmak adına gelir/gider dengesinin gerek gözden geçirilmesi gerekse yeniden inşa edilmesi oldukça önemlidir. Böylelikle harcamalar daha planlı hale gelecektir ve bütçe yönetimi etkin bir şekilde işleyecektir.
Gelir/gider dengesinin yeniden inşa edecek bütçe yönetimi aşağıdaki gibi yapılabilir:
- 1.
Gelir ve Giderlerinin Tümünün Tespiti: Öncelikle harcamalar; keyfi, zorunlu, yatırım vb. şekillerde kategorilere ayrılmalıdır. Ardından gelir kaynakları belirlenmeli ve neticesinde genel ekonomik dengeye dair kalemler ortaya çıkarılmalıdır.
- 2.
Harcamaların Önceliklendirilmesi: Yapılan gelir/gider tespitinin ardından her maliyetin ne kadar gerekli olduğu ve ne şekilde ertelenebileceği değerlendirilmelidir. Ardından temel gıda ve konut giderleri dışındaki giderlerin önceliklendirilmesi yapılmalıdır. Gerekli görülmeyen her kalem mutlaka liste dışı kalmalıdır. Ertelenmesi mümkün olan ancak ilerleyen süreçte enflasyon nedeniyle daha çok maliyete neden olmayacak giderler ise olabildiğince ertelenmelidir.
- 3.
50/30/20 Kuralının Uygulanması: Elde ettiğiniz gelirlerin doğru kullanımı için %50’sini zorunlu harcamalara ayırmalısınız. %30’unu ise keyfi ya da zorunluluğu olmayan ancak yapılması nispeten gereken harcamalara opsiyon etmelisiniz. %20’sini ise kesinlikle çeşitli tasarruf veya yatırımlara yönlendirmelisiniz.
- 4.
Dijital Araçların Kullanımı: Excel, AI (yapay zekâ), mobil uygulamalar ve daha birçok dijital aracı gelir/gider dengesi için kullanmalısınız.
- 5.
Aboneliklerin Gerekliliğinin Değerlendirilmesi: Dijital ya da fiziksel abonelik gerektiren birçok servisin size getirilerini göz önünde bulundurmalısınız. Bunun sonucunda ise gereksiz olanları ya da getirisinden çok götürüsü olanları iptal etmelisiniz.
Gelir/gider dengesi yaratırken kesinlikle küçük harcamalar göz ardı edilmemelidir. Her bir küçük harcamanın orta veya büyük ölçekli bir maliyet yarattığının farkına varılmalıdır.
Enflasyona Duyarlı Tasarruflar ve Acil Durum Fonu
Enflasyonla mücadele ettiğiniz bir dönemde tasarrufun önemi gittikçe artar ancak alışılagelmiş birikim yöntemleri bu noktada ilk tercih olmamalıdır. Enflasyona karşı dayanıklı ve zaman içinde erimeyecek, düşen alım gücü karşısında direnç sağlayabilecek tasarruflara yönelmek önemlidir. Aynı zamanda olası kötü senaryolar karşısında da bir acil durum fonu yaratmak da kritik öneme sahiptir.
Bireylerin varlıklarına dair reel değerini koruyabilecek tasarruflar ve acil durumu fonu oluşturmaları için öncelik vermeleri gereken temel detaylar şu şekildedir:
Acil Durum Fonu Oluşturma: İş kaybı, sağlık giderleri, kaza vb. durumlara karşı yıllık gelirinizin 3-6 aylık kısmını kapsayacak bir fon oluşturmalısınız. Aynı zamanda bu fonu, enflasyona karşı değer koruyacak şekilde değerlendirmelisiniz.
Tüketimleri Tasarruflara Kaydırma: Gıda alışverişleri, enerji giderleri ve diğer gereksiz tüketim alışkanlıklarınızı azaltmalısınız. Bunun neticesinde oluşan miktarı ise tasarruflarınıza yönlendirmelisiniz.
Enflasyona Duyarlı Tasarruf Yöntemleri: Enflasyon oranları endeksli mevduat ürünleri, kısa/orta vadeli döviz veya altın yatırımları, TÜFE endeksli devlet tahvilleri, likit fonlar veya gecelik repo işleri gibi birçok tasarruf yöntemleri değerlendirebilirsiniz. Ayrıca “enflasyon döneminde neye yatırım yapmalı?” sorusuyla birlikte diğer yatırım ya da tasarruf olanaklarını da keşfedebilirsiniz.
Oluşturduğunuz acil durum fonu sayesinde enflasyon ortamının getirmiş olduğu stresi büyük ölçüde azaltabilirsiniz. Tasarruflar neticesinde de varlıklarınızı eriyen satın alma gücü karşısında koruyabilirsiniz.
Yatırım Stratejileri
Enflasyon döneminde yatırım stratejilerinin önemi gerek nakdi gerekse fiziki varlıkların korunması açısından kritik öneme sahiptir. Bu tarz dönemlerde ilk olarak enflasyona endeksli yatırım araçlarına odaklanılabilir. Bununla birlikte reel getiri sağlayan gayrimenkul yatırımları, altın ve değerli metaller yatırımları da değerlendirilebilir. Aynı zamanda yapılan yatırımların döviz tabanlı olması seçeneği de mutlaka masada olmalıdır. Tek bir yatırım aracına yoğunlaşmaktan ziyade portföy çeşitlendirilebilir ve ürün/hizmetlerine fiyat olarak enflasyonu yansıtabilecek şirketlerin hisseleri değerlendirilebilir. Bununla birlikte yine ürünlerine ya da hizmetlerine enflasyonu yansıtabilecek işletmelerle yatırım ortaklığı gibi yöntemler de değerlendirilebilir.
Yeni Gelir Fırsatlarının Değerlendirilmesi
Enflasyon döneminde alım gücünün düşmesine karşın alınabilecek en önemli önlem, yeni gelir fırsatlarının değerlendirilmesidir. Özellikle mevcut iş veya gelirlerinizin enflasyona oranla artış göstermemesi gibi bir durumda mutlaka öncelikli hale gelmelidir.
Yeni veya yan gelir fırsatlarının keşfi konusunda kritik önem taşıyan noktalardan bazıları aşağıdakiler gibidir:
Freelance Çalışma veya Danışmanlık: Dijital projelere destek, tasarım oluşturma, çeviri vb. freelance çalışma fırsatları için çeşitli online platformlara yönelim gösterilmelidir. Aynı zamanda mesleki bilgi ve becerilerinizi danışmanlık hizmetlerine dönüştürmeniz de seçeneklerden biri olmalıdır.
Pasif Gelir Yaratma: Dijital ürün satışları, eşya, gayrimenkul vb. kiralama fırsatları oluşturmak, getirisi olan dijital projelere yatırım gibi çeşitli pasif gelir yaratma seçenekleri değerlendirilmelidir.
Girişimcilik veya Mikro İşletme Açmak: Dijital destekli olarak yemek yapıp satma, el işi ürünlerinin üretimi, özel hediyeler tasarlama vb. bir girişim başlatabilirsiniz. Aynı zamanda e-ticaret kanalları üzerinden ürün satışı deneyebilirsiniz.
Online Beceri ve Sertifika Programları: Yeni beceriler elde ederek gelir fırsatları yaratmak da enflasyon döneminde mutlaka değerlendirilmesi gereken bir konudur. Dijital pazarlama, çeşitli tasarım veya ürün geliştirme araçlarının kullanımı, yabancı dil gibi edinilen becerilerle gelir fırsatlarına yaklaşabilirsiniz.
İçerik Üretimi: Instagram, YouTube, blog, TikTok ve çeşitli birçok platformda katma değeri olan içerikler üretmek, zamanla bir kitle edinmenize yardımcı olacaktır. Böylelikle elde edilen kitleyi başta reklamlar, ürün pazarlama ve çeşitli şekillerde gelire dönüştürmek mümkündür.
Fiziksel Yan İşler: Özel ders vermek, kuryelik, enstrüman eğitimi, geri dönüşüm ve daha birçok alandaki ek iş fırsatlarını değerlendirebilirsiniz.
Enflasyonla mücadele döneminde belirtilen tüm bu yeni gelir fırsatlarını bir arada kullanmak da etkili sonuçlar almanıza yardımcı olacaktır.
Mevcut Borçlar ve Faiz Oranlarının Gözden Geçirilmesi
Enflasyonun yükseldiği bir ortamda kredi kartları ve kredilere dair faiz oranlarının tırmanmaya başladığı görülür. Bu gibi durumlarda mevcut borçlar ve aylık ödemeler bazında değerlendirme yapılmalıdır. Aylık ödenen faiz göz önünde bulundurularak borcun tümünün kapatılması seçeneklerden biri olabilir. Bununla birlikte faiz oranı ve ödemesi düşük olan borçların ise bu tarz dönemlerde erken ödenmesinin herhangi bir avantajı olmayacaktır. Özellikle birden fazla bankaya veya ödeme kurumuna yüksek tutarlı ve faiz oranlı borçlarınız varsa ödemelerinizi tek bir noktada toplama seçeneğine yönelebilirsiniz.
Enerji Verimliliğine İlişkin Tasarruflar
Enflasyonun yükselmesiyle birlikte en çok artış gösteren gider kalemlerinin başında enerji kaynakları gelir. Haliyle yapılacak radikal bir tasarruf neticesinde aylık giderlerinizden önemli ölçüde tasarruf edebilirsiniz. Doğalgaz, elektrik, akaryakıt vb. enerji kaynaklarının kullanımı konusunda yaşam tarzınıza uygun bir şekilde önlemler alarak dikkat çekici miktarda enerji giderlerinizi azaltabilirsiniz.
Türkiye’de Enflasyona Karşı Yaygın Kullanılan Yöntemler
Türkiye’de bireyler ve ailelerin ekonomilerini derinden etkileyen enflasyon, beraberinde birçok mücadele yöntemini getirir. En temelde altın veya döviz yatırımları öne çıkar ancak yüksek enflasyon ortamında, kurun baskılandığı bir senaryoda etkili değildir. Bununla birlikte gayrimenkul yatırımları ve temel tüketim ürünlerinin stoklanması gibi adımların atıldığı da görülür. Kur Korumalı Mevduat gibi bankacılık ürünleri ya da TÜFE endeksli tahviller yine tercihler arasında yer alır. Aynı zamanda petrol, bakır, tarımsal vb. ürünler de enflasyonla mücadele konusunda alınan tedbirlerden bazılarıdır. Bununla birlikte ikinci iş ya da ek gelir olanaklarının oluşturulması ise etkili önlemlerden biridir.
Enflasyonla Mücadele Döneminde Önceliklendirilmesi Gereken Harcamalar Hangileridir?
Yüksek enflasyon döneminde harcamaların kontrol altına alınması her zaman için kolay olmayabilir. Özellikle önceliklendirme yapmakta sorun yaşanabilir. Bu gibi durumlarda önceliklendirilmesi gereken harcama sıralaması aşağıdaki gibidir:
- 1.
Zorunlu gıda ve temel ihtiyaçlar
- 2.
Barınma ve ısınma giderleri
- 3.
Sağlık ve eğitim harcamaları
- 4.
Ulaşım giderleri
- 5.
Borç ödemeleri
- 6.
İhtiyat ve acil durum harcamaları
Çeşitli şartlara göre enflasyonla mücadelede harcama önceliklendirmesi değişiklik gösterebilir ancak normal koşullar göz önünde bulundurulduğu sıralama yukarıdaki gibidir.