Okul öncesi dönem, çocukların akademik ve sosyal hayata atılmaları için temellerin inşa edildiği bir zaman dilimidir. Oynana oyunlar, etkinlikler ve çok daha fazlası, eğitim-öğretim hayatına önemli bir hazırlıktır. Bu nedenle okul öncesi oyun etkinlikleri çocuğunuzun; bilişsel, duygusal ve fiziksel gelişimini ciddi manada destekler.
Oynanan oyunlar veya oyun görünümü altındaki etkinlikler çocuklarda; problem çözme, öğrenme, algılama, iletişim kurma, duygusal farkındalık ve daha birçok beceriyi geliştirir. Örneğin; yapboz sabrı, grup oyunları ise iş birliği ve paylaşım gibi alışkanlıkları pekiştirir. Böylelikle çocuk, okul hayatına adaptasyon konusunda zorluk yaşamaz. Aynı zamanda okul öncesi etkinlikleri sayesinde çocuklar birçok aktivitede eğlenceli zaman geçirir. Böylelikle çok daha iştahlı bir katılım sağlayarak farklı beceri ve duygu durumlarının keşfine daha açık olurlar. Evde, doğada, dijital ortamda ve daha birçok şekilde okul öncesi oyun etkinlikleriyle çocuğunuzu hayatının önemli bir kısmını kaplayacak eğitim hayatına hazırlayabilirsiniz. Peki ne gibi etkinlikler ne şekilde uygulanmalı? Nasıl bir hazırlık süreciyle çocuğun daha hazır hissetmesi mümkün kılınmalı?
Evde Uygulanabilecek Okul Öncesi Oyunlar
Okul öncesi oyun etkinliklerinin en temel uygulama alanlarından biri evdir. Çocuğun hem daha konforlu hissetmesi hem de ebeveyn olarak daha özgür bir ortam yaratmanız mümkündür. Aynı zamanda bilişsel ve fiziksel becerileri artıracak birçok oyunu evde kolaylıkla oynayabilirsiniz. Bu noktada yaş grubuna yönelik ilerlemek çok daha uygun etkinliklerin oluşması adına önemlidir.
3-4 Yaş Grubu İçin Oyun Önerileri
3-4 yaş grubu için daha çok eşleştirme veya koordinasyon gerektiren etkinlikler, eğlenceli olurken daha kolay uygulanabilir. Bu nedenle aşağıdaki etkinliklerle başlangıç yapabilirsiniz:
Pamuk Topu Üfleme: Pipet ve pamuk gibi temel malzemelerle oynanabilen bu oyunda, pamuk topunun bir çizgiyi geçmesi istenmelidir. Nefes kontrolüyle birlikte motor becerilerinin, özellikle de gözün diğer uzuvlarla olan koordinasyonunun gelişimi bu etkinlikle mümkündür.
Renk Eşleştirme Oyunu: Lego, top, ponpon vb. aynı renkteki nesnelerin, yine aynı renkteki kaplara yerleştirilmesini istemelisiniz. Böylelikle çocuğun renkleri öğrenmesi ve dikkat becerilerinin gelişmesi desteklenecektir.
Şekil Eşleştirme Kartları: Yine dikkat gerektiren ve geometrik farkındalığı artıracak şekil eşleştirme oyununda, öncelikle kartona geometrik şekiller çizip kesiniz. Daha sonrasında çocuğunuzun şekilleri eşleştirmesini isteyiniz. Böylelikle dikkat, geometrik farkındalıkla birlikte görsel algının gelişimini de destekleyebilirsiniz.
5-6 Yaş Grubu için Oyun Önerileri
5-6 yaş grubu çocuklar için oyunları biraz daha zorlaştırmak önemlidir. Yaşları gereği algıları daha gelişmiş ve becerileri belirli bir noktaya gelmiştir. Bu nedenle aşağıdaki etkinliklerle okul öncesine ev ortamında çok daha etkili bir şekilde hazırlık yapılabilir:
Duyusal Tabaklar: Mercimek, nohut, meyve, sebze ve diğer farklı dokudaki malzemeyi bir araya getirerek çocuğunuzun gözlerini kapatınız. Ardından dokunduğu malzemenin ne olduğunu tahmin etmesini isteyiniz. Böylelikle duyusal algıyı ve dikkat becerisini güçlendiren bir etkinlik gerçekleştirebilirsiniz.
Sayı Saklambacı: Küçük kart ya da kağıtlara yazılmış sayıları, etkinlik yaptığınız alanın belirli kısımlarını saklayınız. Hemen ardından bu sayıları bulmasını isteyiniz. Bulduğu sayıları sesli bir şekilde söylemesini ve bunun karşılığında sevdiği bir ödül kazanacağını belirtiniz. Böylelikle sayma becerileri konusunda etkin bir öğrenime imza atabilirsiniz.
Hikâye Oluşturan Kartlar: Tarafınızca çizilen ya da satın alınan hikâye kartlarıyla çocuğunuzdan yapacağı sıralama ile kendini hikayesini oluşturmasını isteyiniz. Böylelikle iletişim becerisinin ve hayal gücünün gelişmesini sağlayabilirsiniz.
Evdeki Etkinliklerin Temel Faydaları
Evdeki okul öncesi oyun etkinliklerinin en temel faydalarından biri eğlence ve öğrenmenin birleşimini sağlamasıdır. Aynı zamanda çocuk ve ebeveyn arasındaki iletişimin kuvvetlenmesine, paylaşımın da artmasına yardımcı olur. Tüm bunların yanı sıra çocukların ilgi alanlarının ve yeteneklerinin keşfedilmesi konusunda da önemli faydalar sağlar.
Çocuğunuzun Fiziksel Becerilerini ve Hakimiyetini Artıracak Okul Öncesi Oyun Etkinlikleri
Çocukların motor becerilerinin gelişimi sadece eğitim sürecinde değil, aynı zamanda hayatları boyunca birçok noktada işe yarar bir durumdur. Araç kullanımı, sistem çözümlemesi, yeni bir becerinin öğrenilmesi ve daha birçok konu özelinde kolaylık sağlayacak bir durumdur. Bu nedenle okul öncesi dönemde motor becerilerinin gelişimine dair çeşitli etkinlikler gerçekleştirmek kritik gerekliliklerden biridir.
Çocuğunuzun fiziksel becerilerini ve hakimiyetini artıracak okul öncesi oyun etkinlikleri aşağıdaki gibidir:
Denge Çizgisi: Çocuğunuz için bir çizgi ya da yerden 3-4 santim kadar yüksek bir platformda, çizgi boyunca yürümesini isteyiniz. Böylelikle denge kontrolü ve konsantre olma gibi becerilerini geliştirmeniz mümkün olacaktır.
Topu Hedefe Ulaştırma: Kol kaslarının güçlenmesi ve ince motor becerilerinin gelişimi için çocuğunuzdan yerde otururken topu belirlediğiniz bir hedefe ulaştırmasını isteyiniz. Elleriyle iterek en az hamleyle hedefe ulaşması esas amaç olmalıdır.
Balon Takibi: Çocuğunuzdan havaya attığınız balonun olabildiğince uzun süre yere düşmemesini isteyiniz. Balonu yere düşmeden el veya ayakla havada tutması, el-göz koordinasyonunun ciddi şekilde gelişmesini sağlayacaktır.
Saklambaç: En temel ve klasik çocuk oyunlarından biri olan saklambaç sayesinde çocuğunuzun kaba motor becerilerinin gelişmesini, hızlı hareket etmesini ve problem çözme yeteneğinin gelişmesini sağlayabilirsiniz.
Zıplama Yarışı: Çocuğunuzun bir çuval ya da bez içerisinde zıplayarak belirlenen hedefe en kısa sürede ulaşmasını isteyiniz. Böylelikle bacak kaslarının güçlenmesini ve genel vücut koordinasyon gelişimini sağlayabilirsiniz.
Tırmanma: Güvenliğin öncelikli olduğu bir oyun parkı veya eğlence alanında çocuğunuzun tırmanma parkurunu tamamlamasını istemelisiniz. Böylelikle çocuğunuz en temelde özgüvenini geliştirecek, kol ve bacak kaslarının da güçlenmesini sağlayacaktır.
Hareketli aktiviteler sayesinde çocuğunuzun fazla enerjisini, birçok gelişim unsuruyla birlikte atması mümkün olacaktır. Bununla birlikte fazla gerektirmeyen aktiviteler sayesinde çocukların ince motor becerileri gelişecek, odak seviyeleri artacak ve el-göz koordinasyonları gelişecektir.
Sosyal Becerileri Destekleyen Oyun Etkinlikleri
Okula yeni başlayacak bir çocuk için sosyal becerilerin gelişimi oldukça önemlidir. Yaşıtlarıyla oynayabilmesi, paylaşmayı öğrenmesi, iş birliği yapabilmesi ve sırayla oynama ya da hareket etme mantığını kavramış olması gerektirir. Böylelikle eğitim sürecinde arkadaşlık kurabilmesi daha kolay olur ve bir topluluk içinde nasıl davranması gerektiğini çabucak kavrayabilir. Tüm bu becerileri geliştirmesi ve öğrenimleri kavrayabilmesi adına oynayabileceği oyunlar aşağıdaki gibidir:
Mağazacılık: Çocuklardan birinin satıcı, diğerinin de müşteri rolünde olduğu bir oyundur. Satıcının ürününü olabildiğince iyi tanıtması, müşterinin de olabildiğince pazarlık yapması ve ürüne dair kapsamlı sorular sorması gerekir. Böylelikle etkili iletişim, dil gelişimi, empati ve matematiksel algı gibi becerilerin gelişimi desteklenir.
Doktor ve Hasta: Mümkünse doktor setleriyle oynanması gereken bu oyunda, çocuklardan birinin doktor diğerinin de hasta olması gerekir. Doktor sorduğu sorular ve tetkiklerle hastalığı iyi bir şekilde anlaması önemlidir. Hastanın da kendini iyi bir şekilde ifade edip sorununu tüm detaylarıyla doktora aktarması gerekir. Bu etkinlik neticesinde çocuğun problem çözme, sözel iletişim becerilerinin ve empati duygusunun gelişimine katkı sağlanır.
Grupça Çizilen Resim: Büyük bir çizim kağıdına çocuklardan, örnek bir temaya dair çizim yapmaları istenir. Her çocuğa belirli bir bölüm çizimi için görev verilir. Parça parça yapılan çizimlerle birlikte bir bütün görüntü elde edilir. İş birliği ve takım çalışması, yaratıcılık ve fikir alışverişi gibi becerilerin edinilmesi mümkün olur.
Hazine Avcıları: Belirlenen bir alana, ebeveynler tarafından ipuçları saklanır. Çocuklardan ise bu ipuçlarını bulup hazineyi keşfetmeleri istenir. Çocuklar gruplara ayrılarak iş birliği içerisinde ipuçlarını toplarlar. Böylelikle hazineyi keşfederek güzel bir ödülün sahibi olurlar. Yapılan bu etkinlik sayesinde; takım çalışması, problem çözümü, eleştirel düşünce, fiziksel hareket ve çevreyle etkileşim elde edilir.
Sıra Kimde?: Bu etkinlikte çocukların dair şeklinde oturmaları ve şarkıyı söyleme, nesneyi gösterme, bir tekerlemeyi tamamlama, topu arkadaşına atmaları istenir. Herkesin farklı görevler için sıraları önceden belirlenir. Etkinlik neticesinde; sabır, bekleme, dikkat gelişimi ve eşitlik algısı gibi konularda gelişim söz konusu olur.
Her bir oyun sayesinde sosyal, bilişsel ve duygusal becerilerin gelişimi adına önemli fırsatlar ortaya çıkar.
Duygusal Gelişime Katkı Sağlayan Okul Öncesi Oyun Etkinlikleri
Okul öncesi oyun etkinlikleri konusunda duygusal gelişime katkı sağlayacak opsiyonların önemi oldukça büyüktür. Duygusal gelişime katkı sağlayan oyunlar ise çocuğun duygularını iyi bir şekilde tanımasını sağlar. Aynı zamanda Duygularını başarılı bir şekilde ifade etmesine ve başkalarının da duygularını kolaylıkla anlamasına yardımcı olur.
Temel olarak duygusal gelişime katkı sağlayan okul öncesi oyun etkinlikleri aşağıdaki gibidir:
Derin Nefes Alma: Çocuğunuzun bir balonu şişirdiğini hayal etmesini söylemelisiniz. Bu süreçte ise nefes alışverişine odaklanmasını istemelisiniz. Böylelikle stres yönetimini ve sakin kalma gibi konularda nefes kontrolü becerisini kazandırabilirsiniz.
Duyusal Kutular: İçinde su, fasulye, pirinç vb. belirli akışkanlık hissi sağlayan kaplar hazırlamalısınız. Çocuklarınızın bu kaplar içinde diledikleri gibi oynamasına izin vermelisiniz. Böylelikle duyusal farkındalık artacak ve rahatlama hissetmeleri mümkün olacaktır.
Kukla Gösterisi: Bir senaryo veya hikâye özelinde çocuğunuza gösteri yapmalısınız. Oyun neticesinde kuklaların hangi durum veya koşulda nasıl hissettiklerini yorumlamasını istemelisiniz. Böylelikle empati ve duygusal ifade becerilerinin gelişimini destekleyebilirsiniz.
Duygu Kartları: Birden fazla kart üzerine çeşitli duygusal ifadeler içeren yüzler çiziniz ya da bu tarzdaki kartları satın alınız. Ardından çocuğunuzdan bu kartların üzerindeki yüz ifadelerin ne gibi duyguları ifade ettiklerini anlatmalarını isteyiniz. Böylelikle çocuğunuzun duyguları tanıması ve ifade etmesini daha kolay hale getirebilirsiniz.
Hikâye Tamamlama: Çocuğunuza bir hikâye anlatın ancak bu hikâyeyi doğru noktalarda yarıda kesiniz. Ardından çocuğunuzdan bu hikâyenin nasıl devam edebileceğini anlatmasını isteyiniz. Böylelikle hayal gücü gelişimini, başkalarının duygularını anlama ve problem çözme yeteneğini destekleyebilirsiniz.
Bilim ve Matematiği Keyifli Hale Getiren Oyun Etkinlikleri
Çocuğunuzla STEM (Bilim, Teknoloji, Mühendislik, Matematik) odaklı oyunlar oynamanız, bilimsel ve matematiksel kavramların keşfini kolaylaştırmanızı sağlar. Özellikle 3-6 yaş grubundaki miniklere son derece sıkıcı gelebilecek bu bilgilerin öğrenme sürecini daha eğlenceli bir hale getirir. Bu noktada oynayabileceğiniz bazı temel oyunlar aşağıdakiler gibidir:
Sayma Çubukları: Çeşitli sayılar içeren çubukları çocuğunuza vererek sırayla dizmesini veya gruplamasını isteyebilirsiniz. Sıralı bir şekilde sayım, çift sayılar, tek sayılar vb. şekillerdeki isteklerinizle çocuğunuzun sayılara dair bilincini ve gruplama becerilerini geliştirebilirsiniz.
Suyun Kaldırma Kuvveti: Bir kap suya farklı ağırlıktaki nesneleri koyarak hangilerinin batmasına neden olduğunu hangilerinin yüzebildiğini göstermelisiniz. Böylelikle çocukların ağırlık ve yoğunluk kavramını keşfetmeleri mümkün olacaktır.
Mıknatıs Deneyi: Çocuğun metal türlerini öğrenmesi ve mıknatısların nasıl çalıştığını öğrenmesi adına bir mıknatıs hediye edebilirsiniz. Böylelikle ev içinde hangi metal nesnelerin mıknatısla bir çekim içerisinde olduğunu öğrenmeleri mümkün olacaktır.
Renk ve Şekil Eşleştirme Oyunu: Üçgenin yeşil, karenin mavi, dikdörtgenin sarı vb. şekillerin belirli renklerle eşleşeceği kartonları kesiniz. Ardından çocuğunuzdan kartonların uygun yerlere yerleştirilmesini isteyiniz. Böylelikle el-göz koordinasyonunun gelişmesini, renk ve şekil bilgisinin artmasını sağlayabilirsiniz.
Bilim ve matematiği sevdirmek adına kolaylıkla oynayabileceğiniz bu oyunlar sayesinde çocuğunuzun analitik algısının gelişmesini sağlayabilirsiniz.
Sanat ve El Becerilerini Destekleyen Okul Öncesi Oyun Etkinlikleri
Sanat etkinlikleri, çocukların yaratıcılıklarını geliştirmeleri ve el becerileri konusunda kademe atlamalarını sağlar. Bununla birlikte çocukların ince motor becerilerini güçlendirmeleri ve okul hayatına daha hazır hale gelmeleri söz konusu olur.
Sanat ve el becerilerini destekleyen temel okul öncesi oyun etkinlikleri aşağıdaki gibidir:
Kesme-Yapıştırma: Güvenliğin ön planda olduğu ve çocukların kullanımına uygun makaslarla renkli kağıtlarını kesmesini, bunlardan bir kolaj yapmasını isteyebilirsiniz. Böylelikle parmak kaslarını güçlendirir, hayal gücü gelişimine katkıda bulunur, sabır ve planlama becerilerini geliştirebilirsiniz.
Modelleme Kili: Farklı şekil ve nesnelerde kil modeller yapmaları istenmelidir. Hayvanlar, evler vb. nesneler bu noktada ideal seçeneklerdir. Böylelikle parmak kasları çalışır, ince motor becerileri gelişir ve yaratıcılıkları desteklenir.
Boyama-Çizim: Çocuklara serbest bir tema vererek çizim yapmalarını isteyebilir veya hazır çizimleri boyamaları isteyebilirsiniz. Böylelikle dikkat ve odaklanma becerileri artacağı gibi el-göz koordinasyonu da gelişim gösterecektir. Aynı zamanda yaratıcılıklarıyla birlikte hayal gücünde de gelişim gözlemlenecektir.
Sanat ve el becerilerini destekleyen bu oyunlar sayesinde motor becerilerinin gelişimiyle birlikte zihinsel gelişim de desteklenir.
Okul Öncesi Eğitimde Teknoloji Entegrasyonu
Günümüzde çocuk gelişimi sırasında teknolojinin kullanımına olumsuz ve zararlı algısıyla bakılır ancak doğru entegrasyonlarla çocuklar için muhteşem fırsatlar edinilebilir.
Okul öncesi oyun etkinliklerinde teknolojinin entegrasyonu, en temelde eğitim amaçlı uygulamalarla söz konusu olur. Bununla birlikte yaratıcılığı teşvik eden çizim ve tasarım uygulamaları da göz ardı edilmemelidir. Aynı zamanda okuma alışkanlıklarını geliştiren e-kitap platformlarından da yararlanılmalıdır. Bu noktada yararlanılabilecek bazı uygulamalar aşağıdakiler gibidir:
Endless Alphabet: Harfler ve kelime bilgisinin gelişmesine yardımcı olan bir uygulamadır.
ABC Mouse: Temel matematik kavramları, okuma ve yazmaya dair temel kavramların edinilmesine yardımcı olur.
Khan Academy Kids: İnteraktif ve eğlenceli ders içerikleri sayesinde çocukların öğrenirken sıkılmamalarını sağlar.
Toca Boca Serisi: Çocukların hayal gücünün gelişmesini sağlayan birçok içeriği bünyesinde barındırır.
Okul öncesi eğitimde teknolojiyi kullanırken zaman sınırları koymanız oldukça önemlidir. Günde en fazla 1 saat ekran süresi verilmesi, bu noktada iyi örneklerden biridir. Aynı zamanda içeriğin sürekli olarak denetlenmesi ve ebeveyn takip programı ile kontrol altında tutulması önemlidir. Tüm bunlarla birlikte çocuğunuza her türlü aktivitede eşlik etmeniz, okul öncesi hazırlık sürecinin başarılı bir şekilde sonuçlanmasına olanak sağlayacaktır.
Sıkça Sorulan Sorular
Yaratıcılık, eleştirel düşünme, odaklanma, mantıksal yaklaşım, problem çözme ve yaratıcılık gibi birçok beceri, okul öncesi oyun etkinlikleri sayesinde desteklenir.
Açık hava aktiviteleriyle birlikte desteklenmesi oldukça önemlidir. Aynı zamanda çocuğun düzenli olarak hareket etmesi, ince ve kaba motor becerilerini etkin bir şekilde kullanması yeterlilik konusunda net bir izlenim sunacaktır.
Teknoloji ile geleneksel oyunlar arasında doğru bir denge kurulduğu takdirde herhangi bir engelleme söz konusu olmaz. Teknoloji sınırlı bir şekilde ve mutlaka rehber eşliğinde (ebeveyn) çocuk tarafından kullanılmalıdır.
En temelde evde bulunan ve geri dönüşümü mümkün olan malzemeler tercih edilebilir. Bununla birlikte kırtasiyelerden veya oyuncak satan mağazalardan uygun fiyatlarla temin edebilirsiniz. Aynı zamanda kumaşlar, kartonlar veya diğer doğal malzemelerden yararlanabilirsiniz.
Her çocuğun farklı karakteri olduğu unutulmamalı ve bu nedenle iyi bir şekilde gözlem yapılmalıdır. Böylelikle çocukların küçük adımlarla etkinliklere dahil olmasını sağlayacak eğlenceli bir ortam yaratılmalıdır.