Merkez Bankası faiz kararı, geçmişten günümüze ekonominin dinamiklerine direkt etki eden unsurlardan biridir. Dolar ve altın ise söz konusu dinamiklerin başında gelir. Özellikle son yıllarda ülkemizdeki para politikaları nedeniyle her Merkez Bankası faiz kararının ardından döviz kurlarında çeşitli hareketler net bir şekilde gözlemlenmiştir.
Merkez Bankası faiz kararı en temelde “politika faizi” olarak açıklanan bir değerdir. Bu oran, bankaların TCMB’den borç aldıkları takdirde ödeyecekleri faizin ne kadar olacağını belirler. Haliyle tüm piyasa faiz oranlarını da doğrudan etkiler. Politika faizinin artırılması durumunda şartların normal olduğu durumda; dövize olan talep azalır ve TL’de değer artışı görülür. Altının faiz getirisi olmayan bir yatırım aracı olması nedeniyle politika faizinin artması, piyasada faiz kazancı daha yüksek olan araçlara yönelimi ortaya çıkarır. Haliyle altın fiyatlarındaki düşüş kaçınılmaz bir hal alır.
Merkez Bankası faiz kararı açıklandığında indirim söz konusuysa dövize ve altına olan talebin artması nedeniyle fiyatlarında yukarı yönlü bir hareketlenme meydana gelir. Tüm bu detaylar aslında Merkez Bankası’nın aldığı kararlarla ekonomideki para akışına olan etkisini gösterir.
Merkez Bankası Faiz Kararı Altın Etkileri
Merkez Bankası’nın faiz kararı altını, piyasa dinamiklerine bağlı olarak doğrudan veya dolaylı olarak etkiler. Özellikle yatırım araçları arasında “güvenli liman” şeklinde bir tanıma sahip olan altının, faiz kararları ve global piyasa davranışlarından fazlasıyla etkilendiği söylenebilir. Bu nedenle senaryolar üzerinden Merkez Bankası’nın faiz kararı altın etkileri olası senaryolar ile çok daha iyi bir şekilde açıklanabilir.
Senaryo 1 (Merkez Bankası Faiz Artırımı): Olası bir faiz artırımıyla birlikte TL, tahvil ve mevduat yatırımcıları açısından cazip bir hal alır. Bu nedenle kısa ve orta vadede getiri anlamında altının zayıf olduğu kanısı, piyasada TL’nin değer kazanıp altın fiyatının gerilemesine yol açar.
Senaryo 2 (Merkez Bankası Faiz İndirimi): Faiz indirimi, yatırım araçlarının tahmini getirilerinin azalacağı beklentisini ortaya çıkarır. Bu nedenle tahvil ve mevduat yatırımcıları yerel para birimlerinden ziyade daha güvenli limanlara yönelir. Nitekim güvenli liman tabirinin piyasadaki karşılığı olan altın, bu noktada tercih sebebi haline gelir ve fiyat artışı meydana gelir.
Senaryo 3 (Merkez Bankası Sabit Faiz Kararı): Faiz kararının sabit kalması, piyasa beklentilerine göre altın fiyatına etki eder. Eğer beklenti sabit kalması yönündeyse altın fiyatlarında hareketlilik yaşanmaz. Beklenti dışında bir sabit tutma kararı alınırsa yine güvenli liman algısıyla altın fiyatı yükselir.
Senaryo 4 (Küresel Faktörler ve Faiz Kararı): FED’in faiz kararı da altın fiyatlarını etkileyen unsurlardan biridir. Merkez Bankası ve FED’in almış olduğu kararların etkileri birleştiğinde fiyatlar daha karmaşık bir hal alabilir. FED faiz artırdığı takdirde altın fiyatlarının uluslararası anlamda değeri azalır ancak bu senaryoda TL’nin değer kaybetmesi, buna bağlı olarak da ülkemizde fiyatının artması söz konusu olabilir. Faiz indirimi durumunda da altın fiyatlarının küresel anlamda artış göstermesi, ülkemizde de değerinin artacağı anlamına gelir.
Merkez Bankası’nın faiz kararının altına olan etkileri yukarıda da görüldüğü üzere birçok senaryo ve duruma göre farklılık gösterecektir.
Merkez Bankası Faiz Kararı Dolar Etkileri
Merkez Bankası faiz kararı dolar etkileri de altınla benzer yönler gösterebilir ancak yine de çeşitli senaryolar üzerinden ilerlemek daha sağlıklı bir sonucu ortaya çıkaracaktır.
Senaryo 1 (Faiz Artırımı Kararı): Faizin artması, altında olduğu gibi TL’nin yukarı doğru yükselişi anlamına gelir. Özellikle yabancı yatırımcıların yüksek faiz getirisi için Türkiye’ye döviz getirmesine yol açar. Haliyle TL yukarı yönlü harekete geçer çünkü dolara olan talep azalmaya başlamıştır.
Senaryo 2 (Faiz İndirimi Kararı): Faiz indirimi nedeniyle mevduat getirisinin azalması TL’nin cazibesini azaltır. Bununla birlikte dolar bu noktada güvenli limanlardan biri haline gelir. Aynı zamanda enflasyon riski nedeniyle döviz piyasasında volatiliteye neden olur ve doların tırmanışında itici bir güç haline gelir.
Senaryo 3 (Sabit Faiz Oranı Kararı): Faiz kararının etkisi, altında olduğu gibi dolarda da beklentiyle bağlantılıdır. Piyasada beklenti faiz artırımı yönündeyse sabit tutulması yönünde çıkan karar, dolar fiyatlarını artırır. Beklentiye paralel bir şekilde karar alınırsa doların fiyatında büyük bir hareketlilik gözlenmez.
Senaryo 4 (FED ve Merkez Bankası Kararı): FED’in faiz artırımı ve Merkez Bankası’nın faiz indirimi, doların TL karşısında ciddi bir yükselişe geçmesine yol açar. Tam tersi durumunda ise doların global piyasada zayıflaması TL’nin yukarı yönlü hareketine neden olur.
Tüm bunlarla birlikte Merkez Bankası’nın beklenmeyen bir şekilde faiz artırımına gitmesi, TL’nin ani bir değer kazanmasına yol açacaktır.
Merkez Bankası Faiz Kararı Nedir?
Ülkenin ekonomik ve finansal istikrarını sürdürmek amacıyla izlenen para politikasına “faiz kararı” adı verilir. Artırma, indirim ve sabit tutma gibi üç farklı yönü vardır. Böylelikle faiz kararının bir enstrüman gibi kullanımı mümkündür. Aynı zamanda faiz kararının bir diğer anlamı ise bankaların Merkez Bankası’na ödedikleri faiz oranıdır.
Enflasyonu kontrol altında tutmak, ekonomik büyümeyi desteklemek, finansal istikrar ve döviz kurlarını dengede tutmak politika faizinin en temel kullanım amacıdır. Para Politikası Kurulu (PPK) tarafından alınan bu karar, piyasa dinamikleri ve küresel gelişmeler gözetilerek belirlenir. Enflasyon oranı, ekonomik büyüme verileri, döviz kurlarına bağlı dış ticaret dengesi ve global piyasalardaki faiz oranları gibi birçok unsur bir arada değerlendirilir. Neticesinde ise Merkez Bankası tarafından faiz kararı açıklanır.
Alınan bir faiz kararı, tüketici ve kredi faizlerinin doğrudan etkilenmesine yol açar. Bununla birlikte döviz kuralarını, piyasa beklentileri ve diğer birçok unsura bağlı olarak etkiler. Aynı zamanda altın ve döviz piyasalarında da dalgalanmalar ortaya çıkabilir.
Son 1 Yıllık Merkez Bankası Faiz Kararları (2024, Kasım)
Merkez Bankası’nın son 1 yılda politika faizi konusunda almış olduğu kararları aşağıdaki tabloda inceleyebilirsiniz:
Dönem: | Karar ve Oran: |
Kasım 2023 | %35’ten %40 yükseldi. |
Aralık 2023 | %40’tan %45’e yükseldi. |
Ocak 2024 | %45’ten %50’ye yükseldi. |
Şubat 2024 | %50’de sabit kaldı. |
Mart 2024 | %50’de sabit kaldı. |
Nisan 2024 | %50’de sabit kaldı. |
Mayıs 2024 | %50’de sabit kaldı. |
Haziran -Ağustos 2024 | %50’de sabit kaldı. |
Eylül 2024 | %50’de sabit kaldı. |
Ekim 2024 | %50’de sabit kaldı. |
Kasım 2024 | Karar bekleniyor. Beklenti: Sabit kalması. |
Merkez Bankası Faiz Kararı Ayın Hangi Günündedir?
Merkez Bankası faiz kararlarını ayda bir kez PPK ile yapmış olduğu toplantı sonucunda açıklar. Toplantı ise genellikle ayın üçüncü ve dördüncü günü yapılır. Her yıl başında toplantı takvimi resmi olarak yayınlanır. Bu nedenle yıl bazında hangi günde açıklanacağı da değişiklik gösterir. Örneğin; 2024 yılında resmi takvime göre Merkez Bankası faiz kararı her ayın 20-25’i arasında açıklanacaktır. 2025 takviminde ise politika faizinin kamuoyuna duyurulacağı gün farklılık gösterebilir.
Merkez Bankası Faiz Kararı Saat Kaçta?
Merkez Bankası’nın faiz kararının hangi saatte açıklanacağı da farklılık gösterebilir ancak genel olarak 14.00’dan sonra alınan karar ilan edilir. Resmî tatil, özel durumlar vb. detaylar neticesinde saat ve tarih konusunda farklılıklar ortaya çıkabilir.
Merkez Bankası Faiz Kararı Faizleri Nasıl Etkiler?
Merkez Bankası faiz kararının kredi veya mevduat faizleri üzerindeki etkisi, artırım veya indirim durumlarına göre değişir. Eğer faiz artışına gidilirse kredi faizleri yükselir çünkü bankalar da Merkez Bankası’ndan yüksek faizli borç almak durumundadır. Mevduat faizleri ise yükselir çünkü bankalar yatırımcıları bünyelerine çekerek piyasadan para toplamak isterler. Bununla birlikte tahvillerin de yine yatırım getirilerinde artış meydana gelir. Faiz kararının inmesi durumunda ise borçlanma maliyeti azaldığı için kredi, mevduat ve tahvil faizleri düşer.